Bernat Sebastian

Sebastian Bernat – życiorys

Urodzony w 1974 roku w Radomiu. W 1993 roku uzyskał świadectwo dojrzałości w IV L.O. im. T. Chałubińskiego w Radomiu. W latach 1993-98 odbywał studia magisterskie na UMCS-ie w Lublinie na kierunku geografia (specjalizacja – geografia fizyczna – geomorfologia, promotor – prof. dr hab. K. Pękala), które ukończył z wyróżnieniem. Tematem pracy magisterskiej były: „Antropogeniczne przemiany rzeźby okolic Wierzbicy”.

W latach 1998-1999 pracował w charakterze nauczyciela geografii w PSP nr 4 w Radomiu, gdzie sprawował także opiekę nad Szkolnym Kołem Krajoznawczo-Turystycznym. Od 1999 roku jest asystentem naukowo-dydaktycznym w Zakładzie Ochrony Środowiska Instytutu Nauk o Ziemi UMCS w Lublinie. W swoich badaniach naukowych podejmuje problemy związane z oddziaływaniem człowieka na rzeźbę oraz krajobraz. Szczególnie umiłowanym terenem badań jest dolina Bugu. Oprócz działalności naukowej prowadzi zajęcia dydaktyczne ze studentami kierunku geografia i ochrona środowiska. Jest autorem nowatorskich pomysłów metodycznych.

Posiada również zainteresowania muzyczne. W wolnych chwilach grywa na organach. Od 1999 roku współpracuje ze znakomitym organistą Robertem Grudniem przy organizacji letnich międzynarodowych festiwali muzyki organowej w Lublinie i Radomiu. Jednocześnie w swoich poszukiwaniach badawczych próbuje wiązać muzykę i geografię. Jest autorem referatów „Krajobraz dźwiękowy doliny Bugu” i „Organy w krajobrazie”, które wygłosił na konferencjach naukowych w Sosnowcu (czerwiec 2000r.) i w Szklarskiej Porębie (wrzesień 2000r). Zainteresowania muzyczne wciąż inspirują go do poszukiwania przykładów integracji nauki i sztuki na polu geografii.

Współcześnie obserwujemy w różnorakich przejawach życia społecznego tendencje integracyjne. Mówi się m.in. o integracji gospodarczej, politycznej i wreszcie o integracji treści różnych przedmiotów szkolnych w edukacji. Coraz częściej prowadzi się badania interdyscyplinarne – integrujące przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Następuje powrót do idei holizmu, głoszącej jedność i spójność świata. Tego wymaga ekorozwój, czyli ekologicznie zdrowy rozwój gospodarczy stanowiący wyzwanie dla współczesnego i przyszłego świata. Szczególną wagę przywiązuje się do wychowania estetycznego. Wrażenia estetyczne potrzebne są bowiem do prawidłowego rozwoju psychofizycznego.
Szczególne możliwości w tym kierunku stwarzają badania krajobrazowe. W krajobrazie zespalają się elementy przyrodnicze i kulturowe na naturalnie ograniczonym odcinku Ziemi reprezentujące określone zewnętrzne cechy estetyczno-widokowe. Nic więc dziwnego, że w geograficznych koncepcjach edukacyjnych okresu narodzin geografii jako nauki była podkreślana ważna rola estetycznych studiów krajobrazowych w nauczaniu geografii. Uczonym, który proponował integrację nauki i sztuki na polu edukacji geograficznej był Wacław Nałkowski. Stworzył o­n koncepcję geografii malowniczej, wywodząc ją od znanego z artystycznych skłonności i wrażliwości estetycznej Aleksandra von Humboldta. W nauczaniu geografii stosował artystyczne opisy przyrody, słowne wyrażenie malarstwa krajobrazowego, przez co proponował obcowanie z sztuką oparte na naukowo-geograficznym rozumieniu.
Krajobraz stanowiąc przede wszystkim przedmiot badań geografii posiada także znaczenie symboliczne – jest niejako „tekstem” który może być różnie odczytywany i różnie interpretowany. Nie będzie chyba zaskoczeniem doszukiwanie się w krajobrazie również odnośników muzycznych – nazywanie zjawisk, obiektów obecnych w krajobrazie pojęciami muzycznymi. Muzyka jest bowiem tym co tkwi w każdym z nas. Jest doskonałym wyrazicielem uczuć i jako taka głęboko przemawia do nas.

Termin „organy” jest obecny w krajobrazie w różnych postaciach. Od dawna w terminologii geograficznej (geologicznej) funkcjonuje pojęcie organów geologicznych. W krajobrazie Polski spotykamy określenie organy także w postaci nazw własnych obiektów – form rzeźby nadanych najprawdopodobniej przez miejscową ludność a odnoszących się do różnych genetycznych form rzeźby (mikrorzeźby). W związku z tym wprowadzono pojęcie „organy geomorfologiczne” i podjęto próbę zdefiniowania i sklasyfikowania tego typu form wg procesu odpowiadającego za ich utworzenie. Konieczne jest jednak podkreślenie, że z wyjątkiem organów krasowych (geologicznych) nie zawsze i nie wszędzie obiekty o wskazanych cechach (fizjonomii) są określane jako organy. Zaproponowana klasyfikacja jest uogólnieniem w celach dydaktycznych.
Organy geomorfologiczne jest to forma mezo- i mikroreliefu powierzchni Ziemi, charakteryzująca się obecnością sąsiadujących ze sobą, stromych form wypukłych w postaci słupów, żeber i przedzielających je form wklęsłych. Występuje najczęściej w obrębie ścian skalnych, choć spotykana jest także w postaci odrębnych form. Powstanie organów geomorfologicznych wiąże się zarówno z procesami egzo- (kras, wietrzenie), jak i endogenicznymi (plutonizm, wulkanizm, ruchy orogeniczne). Odsłonięcie ich na powierzchni jest najczęściej spowodowane bezpośrednią działalnością człowieka.

Klasyfikując organy geomorfologiczne według procesu odpowiadającego za ich utworzenie wyróżniono:
· organy krasowe (geologiczne) – kieszeniowato – kominowate formy podpowierzchniowe powstałe w wyniku podpokrywowego wietrzenia krasowego (ługowania CaCO3). Wypełnione są tłustą gliną reprezentującego produkt degradacji wapienia oraz zwietrzałymi utworami piaszczystymi ze żwirami.
· organy wulkaniczne (krystalizacji magmy)- układ słupów powstałych podczas zastygania lawy odsłoniętej najczęściej w obrębie kamieniołomów. Formy tego typu są charakterystyczne dla Pogórza Kaczawskiego (Pogórze Złotoryjskie). Najbardziej znanymi są objęte ochroną prawną Wielkie Organy Wielisławskie oraz Małe Organy Myśliborskie.
· organy tektoniczno-wietrzeniowe – forma reliefu ścian skalnych o strukturze fałdowej (płaszczowinowej), złożonej ze stromo nachylonych warstw o zróżnicowanej odporności. Odsłonięcie ich na powierzchni spowodowane jest działalnością czynników naturalnych (m.in. wiatru, wody, temperatury powietrza). Dotychczas znanym przykładem tego typu form jest wschodnie zbocze Doliny Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich, gdzie fałd synklinalny Organów, stanowiący północną część płaszczowiny Czerwonych Wierchów zbudowaną z wapieni i dolomitów triasowych i jurajskich, nasunięty jest na kredę autochtoniczną. Łatwiej wietrzejące dolomity tworzą żleby, wapienie zaś są widoczne w postaci żeber.
Przedstawiony problem może mieć zastosowanie w edukacji. Przekazywanie treści (w tym zwłaszcza ekologicznych) jest skuteczniejsze poprzez odpowiednie przeżycie. A to umożliwia kontakt ze sztuką, w tym m.in. poprzez doszukiwanie się znaczenia pewnych nazw funkcjonujących w krajobrazie i dokonywanie klasyfikacji naukowej tych nazw. Sprzyja o­no poznawaniu całościowemu, także rozumieniu złożonych zjawisk nauki, kultury i sztuki we wzajemnych związkach, integracji sfery emocji, intuicji z intelektualnym stosunkiem do świata, myślenia obrazowego z myśleniem symbolicznym, logicznym, abstrakcyjnym. Niezbędne jest także kształcenie świadomości doznań estetycznych, bowiem bogactwo pozytywnych doznań płynących z krajobrazu wzbogaca psychikę człowieka a to wzmacnia pasję i radość życia. Ubóstwo życia psychicznego prowadzi natomiast do przemocy i agresji lub apatii. Kształceniu świadomości doznań estetycznych służą m.in. ćwiczenia z przedmiotu „Nauka o krajobrazie” zatytułowane „Spostrzeganie krajobrazu multisensorycznego” czy „Krajobraz idealny”, realizowane na kierunkach: geografia i ochrona środowiska na UMCS-ie w Lublinie. Wspaniałą okazją do kształcenia estetycznego są również wycieczki terenowe w różne regiony geograficzne, w których spotykamy liczne nazwy, m.in. form rzeźby, nadane przez miejscową ludność, a przez swoją głęboką treść służące edukacji ekologicznej. Niech dodatkowym źródłem refleksji kończącym niniejszą notatkę będzie apel prof. M.Klimaszewskiego.
„Daleko posunięta matematyzacja, zastępowanie opisu, barwnego opisu, wzorami i wskaźnikami, przybliży wprawdzie geomorfologię do maszyn cyfrowych, ale oddali ją od społeczeństwa. Można w rzeźbie powierzchni Ziemi widzieć wyłącznie figury geometryczne podlegające przemianom według określonych prawideł, ale w rzeźbie powierzchni Ziemi tkwi także piękno poruszające człowieka i nieraz budzące zainteresowania głębsze: jak i kiedy powstały takie czy inne zadziwiające formy lub typy reliefu ?”.